AI in het Onderwijs? Dit zijn de 12 Risico's

Stel je voor: je bent een middelbare scholier. Dankzij AI worden je lessen niet alleen persoonlijker, maar gaat leren ook sneller en gemakkelijker. Met één klik krijg je antwoorden op je vragen en feedback op je werk. Een ideale wereld, waarin technologie ons helpt meer te bereiken met minder moeite. Toch zijn er ook zorgen bij deze ontwikkelingen. AI biedt veel voordelen, maar brengt ook risico’s met zich mee die het onderwijs en de toekomst van leerlingen en docenten kunnen beïnvloeden.

Hieronder bespreken we de belangrijkste risico’s van AI in het onderwijs. Hoe intelligent AI ook is, het is belangrijk om niet alleen de voordelen te zien, maar ook de aandacht te richten op mogelijke nadelen. Let op: de risico's worden in willekeurige volgorde besproken.

Ben je juist geïnteresseerd in de kansen van AI? Bekijk dan ons artikel over de 12 toepassingen van AI in het onderwijs.

1. Verlies van autonomie en afhankelijkheid

AI kan het leerproces zo sterk sturen dat leerlingen minder controle ervaren, wat hun motivatie en zelfsturing kan verminderen. Dit kan leiden tot een grotere afhankelijkheid van technologie en een gebrek aan verantwoordelijkheid: "De computer zegt het, dus het is zo!". Daarnaast kunnen AI-systemen beslissingen van docenten overnemen, wat hun professionele vrijheid beperkt.

2. Privacy en ethische bezwaren

AI-systemen verzamelen enorme hoeveelheden persoonlijke gegevens van zowel leerlingen als docenten, zoals prestaties, gedrag en voorkeuren. Dit roept ethische vragen op over hoe lang en waarvoor deze data worden opgeslagen en gebruikt. Wanneer gevoelige informatie onzorgvuldig wordt beheerd, kan dat risico's voor de privacy vormen. Het vraagt om een zorgvuldige omgang met data en transparantie richting ouders, docenten en leerlingen over wat wordt verzameld en waarom.

3. Cyberbeveiliging en datalekken

AI-tools worden steeds aantrekkelijker voor cyberaanvallen, ook in het onderwijs. Door de centrale opslag van persoonlijke gegevens lopen leerlingen en docenten het risico dat hun informatie door hackers wordt misbruikt. Ook kan AI onbedoeld datalekken veroorzaken of beïnvloedbaar zijn, wat kan leiden tot foutieve en oneerlijke beoordelingen of beslissingen.

4. Vergroting van kansenongelijkheid

AI kan bestaande ongelijkheden in het onderwijs versterken. De technologie werkt vaak beter voor leerlingen die al goed presteren, waardoor minder presterende leerlingen benadeeld worden. Bovendien hebben niet alle scholen toegang tot dezelfde geavanceerde AI-tools, wat ongelijkheden tussen scholen kan vergroten.

5. Afname van kritisch denkvermogen en creativiteit

Kant-en-klare antwoorden van AI kunnen het kritische denkvermogen van leerlingen verminderen doordat zij minder worden uitgedaagd om zelfstandig problemen op te lossen. Omdat AI vaak standaard- of efficiënte antwoorden kiest, kan dit bovendien de creativiteit beperken.

6. Vermindering van menselijk contact

De inzet van AI kan het persoonlijk contact tussen docenten en leerlingen verminderen, wat hun relatie en het leerproces negatief kan beïnvloeden. Onderwijs gaat immers niet alleen om kennis, maar ook om menselijke interactie. Wanneer AI een groot deel van de taken overneemt, krijgen leerlingen minder kans om sociale vaardigheden en emotionele regulering te ontwikkelen.

7. Ongeoorloofd gebruik van AI door studenten

Studenten kunnen AI gebruiken om hun huiswerk of toetsen te maken, wat de waarde van het beoordelingsproces kan ondermijnen. Voor studenten wordt het daarnaast lastiger om hun eigen kennis en vaardigheden te beoordelen; 'Kan ik dit ook zonder deze AI-tool?'.

8. Informatie-overload voor leerlingen

AI kan grote hoeveelheden informatie genereren, waardoor leerlingen overweldigd raken en moeite hebben om hoofd- en bijzaken te onderscheiden. Ook voor docenten kan de overvloed aan data een uitdaging zijn om te analyseren en te gebruiken zonder gerichte training. Dit kan het werk van docenten onnodig ingewikkeld maken.

9. Bias en discriminatie in AI-algoritmen

AI-algoritmen zijn niet immuun voor bias. Ze worden getraind op datasets die vaak inherente vooroordelen bevatten, zoals vooroordelen over afkomst, geslacht of sociaaleconomische achtergrond. Hierdoor kan AI onbedoeld bijdragen aan discriminatie door bepaalde groepen te bevoordelen of juist te benadelen.

10. Foutgevoeligheid van AI

AI kan fouten maken bij het interpreteren van data of onnauwkeurige informatie genereren. Dit kan leiden tot beslissingen die nadelig zijn voor leerlingen. Deze foutgevoeligheid vraagt om constante monitoring en verbetering, vooral als AI wordt ingezet bij beoordeling en plaatsing.

11. Onvolwassen AI technologie

Hoewel AI zich snel ontwikkelt, is de technologie nog verre van perfect. AI kan fouten maken of beslissingen nemen zonder goede onderbouwing. Dit kan tot ingrijpende en onbedoelde gevolgen leiden, vooral bij belangrijke beslissingen over beoordeling en leerlingplaatsing.